Avukatların KDV tevkifatı konusunda kafaları karışık

Avukatlık mesleğini sürdüren meslek mensupları gelir ve katma değer vergileri sürekli ilgilendikleri konulardır. Son zamanlarda avukat dostlarımızın özellikle katma değer vergisi oranı ve katma değer vergisi tevkifatı konularında önemli sorunları bulunmaktadır. Özellikle getirilen katma değer vergisi tevkifatı konusu oldukça karışık. Kapsamlı oldukça da karışık olan Katma Değer Vergisi Uygulama Genel ile getirilen düzenlemeyi avukat dostlarımız da çok karışık ve anlaşılmaz buluyorlar.

GELİR VERGİSİ UYGULAMASINDA SORUN YOK

Avukatlık hizmeti ya bir işletmeye hizmet akdi ile ya da serbest avukatlık şeklinde yürütülmektedir. Bir işletmeye hizmet akdi ile yani ücretli olarak çalışanlar Gelir Vergisi Kanunu’nun 61 ve 94’ncü maddelerine göre ücretli olarak vergilendirilirler.

Bir işyeri açarak serbest meslek faaliyeti sürdürenler ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 65 ve 94’üncü maddelerine göre gelir vergisine tabidirler.

Avukatların bir işyeri açarak kendi nam ve hesabına serbest meslek mensubu veya bir işletme veya bir kuruma hizmet akdi ile çalışan meslek mensuplarıdır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 67’incı maddesinde;

• Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyle yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark olduğu, müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edileceği,
• Aynı Kanunun 94/1-2-b maddesinde ise yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden % 20 oranında gelir vergisi kesintisi yapılacağı’’

Şeklinde düzenlemeler yapılmıştır. Gelir Vergisi Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten beri uygulanan bu hükümle ilgili bir günümüzde önemli bir sorun bulunmamaktadır.

KATMA DEĞER VERGİSİ KONUSU VE ORANI

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun;

- 1/1’nci maddesinde; Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu,

- 8’inci maddesinde, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işleri yapanların katma değer vergisi mükellefi olduğu,

- 20’nci maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu ve bedel deyiminin, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,

- 27/5’inci maddesinde ise, serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa hizmet bedelinin bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı,

Şeklinde düzenlenmiştir.

KDV Kanunu’nun 28’nci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak yayınlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’nin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan değişikliklerle uygulanmasına devam edilmektedir. Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılan düzenleme ile; Kararın (II) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %8, listede yer almayan vergiye tabi işlemler için ise %18 oranında katma değer vergisi uygulanmaktadır.

Bu kez 01.10.2019 tarihli ve 1594 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı’nın eki (II) sayılı listenin (B) bölümüne 32’nci sıra eklenen yeni düzenleme ile;

• Aile mahkemeleri, tüketici mahkemeleri ve çocuk mahkemelerinin görev alanına giren davalar ve işler,
• Vesayet davaları ve işleri bu davalara bağlı kanun yolları,
• iş uyuşmazlıklarında dava şartı olarak arabuluculuk ile bunlara bağlı ilamlı icra takipleri kapsamında verilen avukatlık hizmetleri,

02.10.2019 tarihinden itibaren %8 oranında katma değer vergisi uygulanması getirilmiştir.

Daha sonra, 25.11.2021 tarihli ve 4862 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile bu kez aynı Kararnameye;

• 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu,
• 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nda yer alan adli yardım ve adli müzaharet hükümleri kapsamında verilen avukatlık hizmetleri,

01.12.2021 tarihi itibarıyla bu hizmetlere uygulanacak katma değer vergisi oranı da %8 olarak belirlenmiştir.

Buna göre, yukarıda sayılan mahkemelerinin görev alanına giren davalar ve işler kapsamında verilen avukatlık hizmetleri ve bu mahkemelerin görev alanına giren soruşturma evresindeki avukatlık hizmetlerinin ifası için %8 oranında katma değer vergisi uygulanmaktadır.

Yukarıda sayılan avukatlık hizmetleri dışında kalan davalar ise yüzde 18 oranında katma değer vergisine tabi olacaktır.

KDV DAHİL HARİÇ İBARESİ YOKSA

Bazı sözleşme ve kararlarda avukatlık hizmet bedeline katma değer vergisnin dahil mi hariç mi olduğu belli olmaması halinde; 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’ndeki açıklamalar doğrultusunda; ”KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden yapılması gerektiği tabiidir.” Şeklinde uygulama yapmak gerekmektedir.

KDV TEVKİFAT UYGULAMASI

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinde; ‘’mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, iş yerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Hazine ve Maliye Bakanlığının, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabileceği’’ düzenlemesi yapılmıştır.

Bu düzenlemeye dayalı olarak birçok alanda katma değer vergisi tevkifat uygulaması getirildiği gibi avukatlık hizmetleri de düzenleme kapsamına alındı.

Buna karşın avukatların hukuk ihtilafiarla ilgili olarak yargı mercileri nezdinde veya yargı kararlarının sonuçları ile ilgili olarak vekâlet akdi çerçevesinde (icra vb.) verdikleri hizmetler prensip olarak tevkifat kapsamına girmemektedir.

Avukatlarla yapılan sözleşmede avukatlık ve danışmanlık hizmetleri birlikte yer alıyorsa, bu iki unsur ayrı ayrı ücretlendirilmediği takdirde, katma değer vergisi uygulamasına göre toplam sözleşme bedeli üzerinden tevkifat uygulanmaktadır.

Tebliğin karışık ve anlaşılmaz olması, bazı açıklamalarının daha çok izaha muhtaç olması nedeniyle açıklamalarımıza bazı başlıkları ile devam edelim.

• KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/b) bölümünde sayılan belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen etüt, plan-proje, danışmanlık, denetim ve benzeri hizmetleri üzerinden alıcılar tarafından (9/10),
• Avukatlarla yapılan sözleşmelerde avukatlık ve danışmanlık hizmetleri birlikte yer alması ve bu iki ücretin ayrı ayrı ücretlendirilememesi halinde toplam sözleşme bedeli üzerinden 9/10,
• KDV Genel Uygulama Tebliği’nin “Diğer Hizmetler" başlıklı (I/C-2.1.3.2.13.) bölümünde, “KDV mükellefleri tarafından, 5018 sayılı Kanuna ekli cetveller kapsamındaki idare, kurum ve kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, döner sermayeli kuruluşlar, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları ile kalkınma ajanslarına ifa edilen ve Tebliğde özel olarak belirlenmeyen diğer bütün hizmet ifalarında söz konusu alıcılar tarafından 5/10,
• Avukatların yargı mercileri nezdinde veya yargı kararlarının sonuçları ile ilgili olarak vekâlet akdi çerçevesinde (icra vb.) Tebliğin (I/C-2.1.3.2.13) bölümü kapsamında yer alanlara verdikleri katma değer vergisi dahil bedeli 1.000 TL’yi aşan hizmetlerde ilgili sorumlular tarafından 5/10,
• Avukatların karşı taraf vekalet ücreti kapsamında Tebliğin (I/C-2.1.3.2.13) bölümü kapsamında yer alanlar adına düzenledikleri belgelerde gösterilen katma değer vergisi dahil bedeli 1.000 TL'yi aşan hizmetlerde İlgili sorumlular tarafından 5/10,

Katma değer vergisi tevkif edilecektir.

Maliye’nin de işi zor. Bu işin içinde ancak vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişiler ile kurumsal tüzel kişiliklerin hizmet sunan avukatlara ödeyeceği katma değer vergisi üzerinden belirlenen oranlarda kısmi tevkifat düzenleme yapmak şeklinde işin içinden çıkabilir.