Asgari ücret mi ortalama ücret mi?

2023 yılı 2’nci yarı yıl asgari ücreti yani; bir insanın, en temel ihtiyaçları olan; beslenme, barınma, giyim, ısınma, ulaşım gibi ihtiyaçlarını karşılamasına yetecek düzeyde düzenlenen bir işçiye verilebilecek en düşük ücreti yani en az ücrete yüzde 34 oranında artırılarak net 11.402,32 TL olarak açıklandı. Asgari ücret 500 Dolar olacak demişlerdi. Açıklandığında Dolar 23,56 TL’ydi. 483,96 Dolar alabiliyordu. Eh yani 500 Dolara yaklaşmıştı. Bu yazı yazdığım anda 1 Dolar 25,88 TL olmuştu. Şu anda 438.55 Dolar alabiliyor. Bayramdan sonra Dolar 30 TL olacağı söyleniyor. O zaman 380 Dolar alabilecek. Kayıp 103 Dolar olacak. Fiyatlar da yerinde durmayacak tabi. Vay haline asgari ücretlinin!

ASGARİ ÜCREETİN İŞÇİ VE İŞVERENE MALİYETİ

Asgari ücret işçi ve işveren için maliyeti brüt 13.414,50 TL üzerindeki değeri üzerinden;

· İşçi için yüzde 14 oranında 1.878,03 TL işçi sigorta primi, yüzde 1 oranında 134.15 TL işsizlik sigortası primi işveren tarafından hesaplanarak toplam 2.012,18 TL’yı güya işçiden kesildiği farz edilerek işveren tarafından SGK’ya ödeyecektir.

· Aynı şekilde; yüzde 15,5 oranında 2.079,25 TL işveren sigorta primi, yüzde 2 oranında 268,29 TL işsizlik sigortası işveren primi olmak üzere 2.297,54 TL’yi SGK’ya ödeyecektir.

· İşveren her ay işçi ve kendisi için SGK’ya toplam 4.309,72 TL ödeyecektir.

· İşçiye ödenecek net 11.402,32 TL ve 4.309,72 TL SGK işi ve işveren payları ile birlikte işveren 15.712,04 ödeyecektir.

Bilindiği gibi ülkemizde asgari ücret bir ortalama ücret olmadan önce genellikle uygulamada işçi daha fazla ücret almakta ve fakat asgari ücret üzerinden işlem yapılırdı. Bu nedenle de SGK primleri ve vergiler doğrudan işveren tarafından ödenirdi. Asgari ücretin yaygın bir ortalama ücret olması nedeniyle bu ikili uygulama da kendiliğinden son bulmuş oldu.

ASGARİ ÜCRETTEEN DÜŞÜK ÜCRET ÖDEMENİN CEZAYİ YAPTIRIMI VAR MI?

Asgari ücret, 4857 sayılı İş Kanun’un 39’ncu maddesinde; bir işçiye ödenebilecek en az ücret demektir. Kanunu’nun 102’nci maddesinde;

· “…Asgari ücreti işçiye ödemeyen veya noksan ödeyen, ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödemeyen işveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için yüzdoksanbir (191) Türk Lirası idari para cezası”

Ödeneceği şeklinde düzenlenmiştir. Yeniden değerleme katsayısına göre 2023 yılı 1 Temmuz Ayı itibariyle idari para cezası 191 TL yerine 429 TL olarak uygulanmaktadır.

ASGARİ ÜCRETİN ALTINDA ÜCRET ÖDENMESİ İŞÇİ İÇİN HAKLI FESİH NEDENİ MİDİR?

Evet Asgari ücretin altında ücret ödenen işçinin iş akdini fesih etme hakkı da bulunmaktadır. İş feshi hakkı doğal olarak işçinin eksik ödenen ücreti ile birlikte çalışma süresi bir yılı aşmışsa kıdem tazminatı hakkını da gerektirir.

İş akdinin işçi tarafından feshedilmesi halinde; işverene yapılacak istifa bildiriminin, Kanunun aradığı koşullara uygun olması ve ispat edilebilir olması gerekmektedir.

NİHAYET ASGARİ ÜCRET VERGİ DIŞI

Asgari ücretin vergi dışı bırakılması yıllardır işçi ve emekçilerin talebiydi. Hem en az ücret diyeceksiniz hem de onu bir de vergiye tabi tutacaksınız!

Yıllardır seçimlerden önce asgari ücretin vergi dışı bırakılması gerekeceği politikacılar tarafından vaatlerde bulunuluyordu.

Nihayet geçen yıl 01.01.2022'den geçerli olmak üzere tüm ücretlilerin asgari ücret tutarı kadar gelirlerine, Gelir Vergisi ve Damga Vergisi istisnası uygulanmaya başlandı

İktidarın hiç de gündeminde olmayan asgari ücretin vergi dışı bırakılması bozuk ekonomik yapının ücretler üzerindeki olumsuz etkisi, çarşı-pazar fiyatlarının yarattığı ekonomik kaos dönemindeki hay huy içinde kendiliğinde vergi dışı kaldı desek yeridir.

Fiyatların bir anda üç katına çıktığı, ücretlerinse çok geride kaldığı hengame döneminde asgari ücretin gelir ve damga vergisi dışında kalması siyaset algılamadı bile! Nitekim bazı siyasiler değişiklikten habersiz seçim propagandalarında ‘’asgari ücreti vergi dışı bırakacakları vaadinde bulundular.

ASGARİ ÜCRET İSTİSNASINDAN HOLDİNG CEO’LARI VE SPORCULAR DA YARARLANMAKTADIRLAR

Asgari ücretliler için düşünülen vergi istisnası vergilerin eşitlik ve genellik prensibi gereğince tüm ücretlerin asgari ücrete denk gelen gelirlerine de gelir vergisi ve damga vergisi istisnası kendiliğinden gelmiş oldu. Buna göre, aşağıda özetlenen şekilde bent düzenlemesi yapıldı. Buna göre;

· Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinde ve damga vergisinde istisnası edildi. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanması şeklinde düzenlendi.

Böylece; asgari ücretin vergi dışı bırakılması ile;

· Özel sektörün üst düzey yöneticileri (CEO’ları) yani yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen huzur hakları,

· Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere,

· Spor hakemlerine ve sporculara yapılan ödemeler,

Bu istisnadan yararlanmaktadırlar.

SİSTEM İŞVERENDEN YANA

İşverenlerin istihdam maliyetlerini düşürmek için 2022 yılında yasalaşan 7417 sayılı Kanunla 2022 yılı başından beri işverene asgari ücret desteği yapılmaktadır. 2023 yılının başından 2022 Haziran sonuna kadar 400 TL olarak uygulanan destek 2023 yılı sonuna kadar 500 TL olarak uygulanacaktır.

İşçi başına patronlara ödenecek 500 TL işsizlik fonundan ödenecektir. İşçilerin işsiz kalmaları halinde kullanılacak bu fon patron destekleme fonu haline dönüştürülmüştür.

Türkiye işçi sınıfı asgari ücret kıskacına alınmıştır. Ücretlerin sendikalaşma ve grev hakkı öngören düzenlemeye geçilmeden işveren, hükümet ve patron sendikalarının senaryoya çevirdikleri asgari ücret tespit komisyonunu daha sembolik bir kesimi kapsamalıdır. İçiler ve emekçiler ortalama ücret haline getirilen asgari ücret uygulaması ile değil grevli, toplu sözleşmeli hak arama yolları ile gerçek emeklerinin karşılığını almalıdırlar.

Ne yazık ki; işçimiz, emekçimiz 1980 darbesinden beri cemaatlerin kıskacında hurafelerle, ırkçı söylemlerle sendikal örgütlenmelerden uzak tutulmakta var olanları da sarı sendikalara hapsedilmişlerdir.