Kirayı Elden Ödeyen Kiracı ve Ev Sahiplerine Vergi Cezası Yolda: Uygulama Nasıl Yapılacak?

Maliye, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefi olsun veya olmasın konut veya iş yerlerini kiraya verenler ile kiraya tutanların kira bedellerinin elden ödemesine ceza uygulayacak. Ödemelerin; banka şubeleri ile PTT kanalı ile yapılması zorunlu hale getiriliyor. Uymayanlara ise işleme konu tutarın yüzde 10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesileceği, kesilecek cezanın mükellefiyet durumuna göre; 20 bin, 10 bin ve 5 bin TL’den az olamayacağı, bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezası toplamının en çok 20 milyon TL’yi bulacağı düzenlemesi yapılıyor.

DÜZENLEMENİN AMACI

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, mükellef ve mükellef olmayanlara, vergileme işlemleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirleme yetkisi veriyor.

Bakanlığa verilen bu yetkiye istinaden, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri ile herhangi bir mükellefiyet kaydı bulunmayanların gerçekleştirdikleri iş yeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemelere yeni düzenleme getiriliyor.

Buna göre;

-Bankacılık Kanununda tanımlanan bankalar,

-Posta Hizmetleri Kanununa göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi,

Tarafından düzenlenen belgelerle belgelendirilmek, belgelendirme yükümlülüğüne uyulmaması durumunda uygulanacak cezai yaptırımların uygulanmasına ilişkin açıklamalar tebliğin amaç ve kapsamla ilgili 1’nci maddesinde belirtilmiştir.

BELGELENDİRME ZORUNLUĞU

Konut ve iş yerlerini kiraya veren ve bunları kiralayanların, kira bedeline ilişkin tahsilat ve ödemelerini bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi yani PTT tarafından düzenlenen; makbuzu ve banka dekontu belgelerini saklayarak herhangi bir inceleme veya sorgulamada sırasında belgelemeleri gerekir.

Özellikle tatil yerlerinde ve büyük şehirlerde haftalık, günlük veya benzeri kısa süreli kiralamalar için de banka ve posta belgelerinin ibrazı zorunlu olup, bu zorunluluğa uymayan kiracı ve kiraya verenler yukarıda açıklandığı gibi mükellefiyet şekillerine göre ceza ödemek zorundadırlar. Konut ve iş yerini kiraya veren ve bunları kiralayanların; kira bedeline ilişkin, mahkeme ve icra yoluyla veya aynî yani mal ve hizmet karşılığı olarak yaptıkları tahsilat ve ödemeler belgelendirme zorunluluğu kapsamında değil.

Bir ya da birden fazla gayrimenkule hisseli olarak kiralanması halinde ise kira bedelinin tamamının kiraya verenlerden birisine bankalar veya PTT aracılığıyla ödenmesi durumunda, belgelendirme zorunluluğu yerine getirilmiş kabul edilir.

Bankalar veya PTT aracı kılınmak suretiyle; para yatırma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kartı gibi araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri düzenlendiğinden bu belgeler tevsik edici belge olarak kabul edilecek. Aynı şekilde bankaların internet hesapları üzerinden IBAN üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da belgelendirme için geçerli olacak.

CEZA UYGULAMASI NASIL YAPILACAK?

Yukarıda da değindiğim üzere, Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hüküm uyarınca, kanunun mükerrer 257’nci maddesiyle getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre; tebliğ ile getirilen zorunluluklara uymayanların, her birine yani kiracı ve kiraya verene ayrı ayrı olarak ve her bir işlem için Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 355’nci maddesine göre;

-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 20 bin Türk Lirası'ndan,

-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 10 bin Türk Lirası'ndan,

-Yukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında ise 5 bin Türk Lirası'ndan,

Az olmamak üzere işleme konu tutarın yani elden ödedikleri kira tutarının yüzde 10’u, 1’nci sınıf tüccarlar yani bilanço esasına göre defter tutanlar ile şirketler için en az 20 bin TL, İşletme usulü defter tutanlar ile çiftçiler ve kazancı basit usulde tespit edilenler ise 10 bin TL, bunların dışında yani hiçbir ticari ve mesleki işi olmayanlar ise 5 bin TL’den az olmamak üzere özel usulsüzlük cezası ödeyecekler. Bu cezalar yıllık olarak 20 milyon TL’ye kadar çıkabilecek, bu miktarı da aşamayacak. Tebliğ taslağı ekinde konu ile ilgili değişen koşullara uygun örnekler verilmiştir. Bu örneklerin ikisini daha sadeleştirerek sunuyorum.

ÖRNEK 1: Bay (A) konut kira gelirini beyan etmekten dolayı gelir vergisi mükellefidir. Vergi mükellefiyeti bulunmayan (B)’ye aylık 20 bin TL’ye kiraya vermiştir. Kasım ayına ait kirayı elden ödediği tespit edilmiştir. Buna göre; mükellefiyeti bulunan kiraya veren (A) ve mükellefiyeti bulunmayan kiracı (B)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre;

-Elden tahsil edilen ve ödenen 20.000 TL kira tutarı için bu tutarın yüzde 10’u oranında hesaplanan (20.000 TLx0,10=) 2.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, (A) ve (B)’ye ayrı ayrı Kasım ayı için (1x5.000=) 5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Ancak kiracı (B) ödemenin tevsik zorunluluğuna uymadan yapıldığını, ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden Vergi Dairesine bildirdiği için kiracı (B)’ye özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.

ÖRNEK 2: Sahibi olduğu konutu kısa süreli olarak günlük, haftalık veya aylık olarak kiraya veren ve bu faaliyeti nedeniyle işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi (C), 2024 yılının Eylül ayında on beşer günlük konaklayan müşterileri (D) ve (E) kişilerinin her birinden 60.000 TL kira bedelini peşin olarak elden tahsil etmiştir. Buna göre;

-Elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından kiraya veren ticari kazanç mükellefi (C)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendine göre, müşteri (D) ve (E)’ye ise ayrı ayrı olmak üzere, 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

-Buna göre; kiraya veren (C)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden tahsil ettiği 60.000 TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan (60.000 TLx0,10=) 6.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 10.000 TL’nin altında kaldığından toplamda iki işlem için 20.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

-Müşteri (D) ve (E)’ye her birine ise elden ödedikleri 60.000 TL kira tutarının yüzde 10’u olarak hesaplanan ve asgari ceza tutarı üzerinde kalan (60.000 TLx0,10=) 6.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Söz konusu ceza tutarları, öteden beri tevsik zorunluluğu kapsamında olanlara, 7524 sayılı Kanununla yapılan düzenlemeden önce mükellef olmayanlara ise bu tebliğin yayımı tarihinden itibaren uygulanacaktır.

Vergi Usul Kanunun 353’ncü maddesinde belgelendirme zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların, durumu ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmeleri halinde ödemede bulunan kiracıya bu düzenleme uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmeyeceğini yukarıda ÖRNEK: 1’de açıklama bölümünde belirtmiştik.

Kanunda en az ve en çok hadleri belirtilen bir önceki yıl uygulanan ceza miktarları izleyen yıl için Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenip ilan edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanır.

Görüldüğü gibi vergi ve ceza halka, istisna, muafiyet, teşvik, bağış, indirim, hesabı kitabi belli olmayan harcama, israfı ise iktidar ve yandaşlarına!