Zülfü Livaneli: Sizlere olan borcum nedeniyle namuslu kalmam gerekir

Konak Belediyesi Edebiyat Söyleşileri’nin konuğu olarak İzmirlilerle buluşan sanatçı ve siyaset adamı Zülfü Livaneli, “Namuslu yaşayanların, namuslu ölmek gibi bir derdi olmalı. Benim, sizlere olan borcum nedeniyle namuslu kalmam gerekir” dedi. Yoğun ilgi gören etkinlikte Livaneli’yi ağırlayan Konak Belediye Başkanı Abdül Batur ise “Sayın Livaneli’yle aynı çağda yaşamaktan, aynı ülkenin insanı olmaktan onur duyuyoruz” diye konuştu.

Rönesans insanı

Türk halkının ozanı, kadim yazarı ve barış elçisi Zülfü Livaneli, Konak Belediyesi Edebiyat Söyleşileri’nin ekim ayı konuğu oldu. Selahattin Akçiçek Kültür Merkezi’nde düzenlenen söyleşiye ilgi büyüktü. Salonun tamamen dolduğu etkinliğe Konak Belediye Başkanı Abdül Batur’un yanı sıra CHP Konak İlçe Başkanı Çağrı Gruşçu, Konak Belediyesi meclis üyeleri ile çok sayıda İzmirli katıldı. Etkinlikte, “Rönesans insanı” tanımlamasıyla karşılanan müzisyen, besteci, sinema yönetmeni, yazar ve düşün insanı Zülfü Livaneli’nin hayat öyküsünü anlatan kısa bir film izletildi.

“Bir insan ömrünü neye vermeli?”

300'e yakın beste, 30 film müziği ve 20'den fazla kitabı bulunan Livaneli’nin üretken bir sanatçı ve 22. Dönem Milletvekili olduğunu vurgulayan Konak Belediye Başkanı Abdül Batur, “Yüreği sanat için atan birinin siyasette söyledikleri, söyleyecekleri de toplum için çok önemli. Tüm bunları bir insan ömrüne nasıl sığdırdığınızı gerçekten merak ediyorum. Siz şiirinizde, “Bir insan ömrünü neye vermeli?” diye soruyorsunuz. Ben fark ettim ki, sizin yanıtınız hayatınız aslında” diye konuştu.

Gerçek sanatçı, halkın sanatçısı

Sanatın olmadığı, kültür ile toplumun bir araya getirilemediği toplumlarda boşlukları gerici unsurların doldurduğunu ifade eden Başkan Batur, “Ülkemizin kurtuluşu için bir umut var mı? Bir çıkış yolu var mı? Elbette var! Ulu önderimiz, Mustafa Kemal Atatürk’ün ilkeleri ve ışığı bizi aydınlığa çıkaracak tek dayanağımız ve tek yolumuzdur. İşte bu yolda yürürken bizlere çok değerli sanatçılarımız eşlik edecek. Ama halkın sanatçıları... Atatürk’ün çağdaş Türkiye anlayışıyla yaşayan ve topluma yön gösteren, gerçek sanatçılar. Sayın Livaneli de zaten her anını halkın yanında, halkın içinde geçiren ve onların sorunlarını yakından takip ederek, mücadele veren bir sanatçımız. Onunla aynı çağda yaşamaktan, aynı ülkenin insanı olmaktan onur duyuyoruz” dedi.

“Kuşaklar boyunca okunacak”

Söyleşinin moderatörlüğünü ise Gazeteci Barış İnce ve Edebiyatçı Zafer Köse yaptı. Barış İnce, “Zamanının ötesinde bir Rönesans insanı” diye tanımladığı Zülfü Livaneli’nin, Anadolu topraklarına dair dertlenmenin, düşünmenin aracısı olduğunu ifade etti. Livaneli’yle gerçekleştirdiği söyleşiyi, “Livaneli’nin Penceresinden” adıyla kitap haline getiren Köse ise kuşaklar boyunca okunacak bir eser hazırlamak istediklerini söyleyerek, “Solculuğu Marx’tan, Nazım Hikmet’ten, Mahir Çayan’dan, Deniz Gezmiş’ten, Zülfü Ağabey’den öğrendik. Livaneli’nin, toplumsal durumları kültürel olarak açıklaması çok ilgimi çekmiştir” dedi.

“İçimin şarkısını paylaştım”

Zülfü Livaneli ise “Livaneli’nin Penceresinden” adlı söyleşi kitabının uzun bir gözlem sürecinin ürünü olduğunu söyleyerek, “Önce müzik, sonra romanlarım ve ardından düşünce kitaplarımın çıkması zor bir süreçti. İçimin şarkısını paylaştım. Ve bunlar artık halkın; Türkiye’nin dağarcığındadır. Ama daha anlatacak hikâyeler var. Hepimizin ömrü geçiyor. Her yazar aklında binbir fikirle göçüp gider. Bunları bir kitapta derleyip, toparlamak genç kuşaklara yönelik bir borç gibi geldi bana; çünkü biz düşünen bir kuşaktan geliyoruz ve hep gözlem yaptık. Bu gözlemlerin kaybolup gitmesine gönlüm razı olmadı” dedi. Namuslu yaşayanların, namuslu ölmek gibi bir derdi olması gerektiğini de ifade eden Livaneli, “Benim, sizlere olan borcum nedeniyle, namuslu kalmam gerekir” diye konuştu.

“Batı arayı ilimle, düşünceyle aştı”

Söyleşide Barış İnce, Zülfü Livaneli’nin, “Anadolu topraklarında dönüşüm şiirle olmuştur” sözüne vurgu yaparak, şu soruyu sordu: “O halde bu yaşadığımız sefalet niye?”. Livaneli soruyu şöyle yanıtladı:

“Osmanlı ile arayı ilimle, düşünceyle aştılar. Batı’yı düşünce sistemi geliştirdi. Hep kitaplarla, hep bilimle oldu. Ama bizde bilim olmadı. Felsefe zaten yasak… Bizde ulema denilen kesim vardı ve etkisi ağırdı. 1485 yılında 2. Beyazıd’a, Avrupa’dan bir makine getiriyor ve ‘Bu bütün dünyayı değiştirecek bir şey. Bilgiyi yayacak bir şey’ diyorlar. Ama padişahların üstünde ulema denilen bir yapı var. Cüppeli cüppeli adamlar. Oturuyorlar ve ‘Zinhar günahtır’ diyorlar. Dolayısıyla yasaklanıyor. Matbaa bize 300 sene geç geliyor. O ülke batar. Tabii ki biz de battık. Batı ise düşünce eserleriyle gelişti. Bizim için ne kalıyor geriye, hamaset! Padişah ve yakın çevresine güzellemeler yazmak! Ve ‘Düşünüyorum o halde varım’ diyen bir sisteme karşı, ‘Düşün düşün boştur işin’ diyen bir anlayışın durabilmesi mümkün mü?”.

Mustafa Kemal’in etkisi

Livaneli fikirlerin dünyayı değiştirdiği gerçeğini en iyi bilenlerin başında Mustafa Kemal’in geldiğini söyleyerek, “O yüzden eğitime, bilime önem verdi. Manastır İdadisi’nde okuyan öğrenciler… Düşünce eseri yok. Fransızca da bilmiyorsan, hiçbir şey okuyamazsın. Ne var? Şiir var. Namık Kemal’in vatan şiirleri, hürriyet şiirleri bu genç çocuklarda büyük heyecan yaratıyor ve o hızla hürriyete, devrimlere, cumhuriyeti kurmaya gidiyorlar. Kurduktan sonra cumhuriyet şiirleri dönemi başlıyor. Atatürk’ün ve Kurtuluş Savaşı’nın önemini çok iyi bilen insanlar çıkıp bu alanda şiir yazıyor. Nazım Hikmet örneğin. Nazım Hikmet şiirleriyle, Yaşar Kemal’le, Orhan Kemal’le insanlar solcu oldu” diye konuştu.

“Atatürk gerçek bir kahramandı”

Mustafa Kemal’le ilgili olarak çok okuduğunu söyleyen Zülfü Livaneli, şöyle devam etti: “İnsanlara kolay kolay kahraman demem ancak Mustafa Kemal Atatürk gerçek bir kahramandı. Öyle bir insandı ki, en zor zamanda üstüne düşeni yaptı. Yüzyıl önce şunu söyledi: Eğer vatan savunması için şart değilse her savaş bir cinayettir. Bu sözü söyleyen tek generaldir dünya tarihinde. Çok büyük bir entelektüeldir. İlim, irfan tartışılmıştır sofralarında. Şiir, dil, kültür önceliğidir. Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür, sözünü söylüyor.”

Homeros’un şehri

Anadolu’nun dört bir yanını gezdiğini de dile getiren Livaneli, Konak’ın tarihine işaret ederek, “Temelimde bir kök var. O kök de Anadolu müziği. Anadolu’nun her şairini bilerek yeni şeyler öğreniyoruz. Biz çok büyük bir medeniyetin üzerinde yaşıyoruz. Homeros’un şehrinde konuşuyoruz örneğin şu an” dedi.

Etkinliğin sonunda Başkan Batur, üzerinde Türk motifleri bulunan özel bir vazoyu Livaneli’ye hediye etti.